Suriye'deki Kürt insan hakları ve sivil toplum örgütleri, Suriye yönetimi tarafından hazırlanan anayasal bildirgeyi, "tüm halkların eşit temsili ve kapsamlı katılım ilkelerine uymadığı" gerekçesiyle kesin bir şekilde reddettiklerini açıkladı.

Ortak bir açıklama yapan örgütler, bildirgenin mevcut haliyle "Suriye’nin etnik ve kültürel çeşitliliğini göz ardı ettiğini" ve "çeşitli Suriyeli grupların özgürlük ve demokrasi mücadelesinde verdiği fedakârlıkları yansıtmadığını" belirtti.

 Ayrıca, "Arap olmayan toplulukların dil, kültür ve siyasi haklarını koruyacak anayasal güvencelerden yoksun olduğu" vurgulandı.

Kürtler dışlandı, uluslararası normlar ihlal edildi

Açıklamada, Kürtlerin ve diğer temel bileşenlerin anayasa sürecinden dışlanmasının, Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi'ne aykırı olduğu ve siyasi katılım hakkının ihlali anlamına geldiği ifade edildi.

Geçiş dönemi adaleti ilkelerine de aykırı olduğu kaydedildi. Ayrıca, anayasal bildirgenin, "hukukun üstünlüğü ve eşit vatandaşlık temelinde bir devlet kurma yolunda bir adım olması gerekirken, dışlama ve marjinalleşmeyi pekiştirdiği" dile getirildi.

Kadına yönelik ayrımcılık ve kültürel çeşitliliğin göz ardı edilmesi

Anayasal bildirgenin cinsiyet eşitliği ilkesini ihmal ettiği, kadınların siyasi karar alma sürecine katılımını garanti altına almadığı belirtildi.

Ayrıca, "Arapça dışındaki dillerin korunmasına dair herhangi bir garanti içermediği" ve Kürtçeyi kapsayan bu eksikliğin, "azınlıkların dil ve kültürel haklarını koruma altına alan uluslararası standartlara aykırı olduğu" ifade edildi.

Anayasa Komitesinin yeniden oluşturulması çağrısı

Açıklamayı imzalayan kuruluşlar, anayasal bildirgenin uluslararası geçiş dönemi normlarına uymadığı gerekçesiyle "kesin olarak" reddedildiğini belirtti.

Bu bildirgenin, "tüm Suriyelilerin iradesini yansıtmadığı, dışlayıcı politikaları pekiştirdiği ve BM Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararında belirtilen geçiş dönemi adaleti ilkelerini ihlal ettiği" vurgulandı.

Anayasa komitesinin yeniden oluşturulması gerektiği, komiteye Suriye toplumunun tüm bileşenlerini temsil eden hukukçular ve anayasa uzmanlarının dahil edilmesi gerektiği ifade edildi.

Geçiş süreci için ilkeler

İmzacı kuruluşlar, anayasal geçiş sürecinin meşruiyetini sağlamak adına şu ilkelerin göz önünde bulundurulması gerektiğini belirttiler:

1. Önceki Suriye anayasası, baskıcı bir rejim altında hazırlandığı için geçiş süreci için yasal referans kabul edilmemelidir.

2. Anayasal bildirge, Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi ve BM Azınlık Hakları Bildirgesi gibi uluslararası normlara uygun olmalıdır.

3. Geçiş süresi dört yılı aşmamalıdır. İlk iki yıl, kalıcı bir anayasal sisteme geçişin temellerini atmalıdır.

4. Geçiş döneminde siyasi adem-i merkeziyetçilik benimsenmelidir.

5. Ülkenin adı "Suriye Cumhuriyeti" olmalıdır.

6. Anayasal bildirgenin geçici bir belge olarak kalması sağlanmalı, kalıcı bir anayasa yerine geçmemelidir.

7. Sivil toplum kuruluşları sürecin her aşamasına dahil edilmelidir.

8. Yargı yetkisinin yürütmeden tamamen bağımsız olması sağlanmalıdır.

"Geçiş sürecini istikrarsızlaştırır" uyarısı

Bildirinin sonunda, anayasal bildirgede bu ilkelerin göz ardı edilmesinin "geçiş sürecini istikrarsızlaştıracağı ve hukuki adaleti zedeleyeceği" uyarısında bulunuldu.

İşte imzacı kuruluşların sıralaması:

1. Suriye Kürt İnsan Hakları Ağı 

2. Suriye İnsan Hakları Örgütü - MAF 

3. Suriye Kürt İnsan Hakları Örgütü (DAD) 

4. Suriye Kürt İnsan Hakları Komitesi - RASD 

5. Düşünce Mahkumlarını Savunma Örgütü (Rovanke) 

6. Jiyan Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Girişimi 

7. Kürt Kadın Hareketi (Tevgera Femînistên Kurd) 

8. ASO - Kurdische Gemeinde Herne e.V. 

9. Avrupa Kürt Sivil Toplum Örgütü 

10. Özgür Kürt Kadın Örgütü 

11. Kürdistan Sivil Toplum Güçleri 

12. Suriye Kürt Yazarlar ve Gazeteciler Birliği 

13. Demokratik Ulusal Buluşma Hukuk Komitesi 

14. Suriye Kürt Kadınlar Birliği 

15. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü 

16. Mitan Şahinleri Örgütü 

17. Avusturya Kürt Kadın Sanat ve Kültür Örgütü 

18. Rusya'daki Suriye Kürt Topluluğu 

19. Kürt Sivil Toplum Örgütü - Jeostrateji Merkezi 

20. Avrupa'daki Rojava Kürt Sivil Toplum Örgütleri Birliği 

21. Kürt Kadın Sesleri Platformu 

22. Reşid Hemo Kültür Merkezi 

23. Avrupa Kürdistan Yazarlar Birliği Temsilciliği

rudaw