Esad, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) öncülüğündeki grupların ilerleyişi sürerken görevden ayrılarak ülkeyi terk etti. Muhalif gruplar, 8 Aralık sabahı başkent Şam’ın kontrolünü ele geçirirken, aynı günün akşamı Esad'ın sığınma aldığı Rusya’da olduğu bildirildi. Peki, Esad’ın Suriye’deki son saatleri hakkında ne biliniyor?

Reuters haber ajansının 14 kaynağa dayandırdığı haberine göre, Beşar Esad, ülkeden kaçmadan önce neredeyse hiç kimseye Suriye’den ayrılacağını söylemedi. Yardımcıları, yetkililer, hatta yakınları ve akrabaları dahi planından haberdar değildi. Habere göre, Esad, 8 Aralık Pazar günü Rusya’nın başkenti Moskova’ya gitmeden önce yaklaşık 30 ordu ve güvenlik yetkilisi ile Savunma Bakanlığı’nda bir toplantı yaptı, Rusya’nın askeri yardımının yolda olduğunu söyledi ve sahadaki askerlerden dayanmalarını istedi.

'Basın danışmanını çağırdı, danışman evde kimseyi bulamadı’

Esad’a yakın bir yetkilinin verdiği bilgiye göre, eski başkan, perşembe günü devlet başkanlığı özel kalem müdürüne işini bitirdikten sonra eve gideceğini söyledi. Fakat bunun yerine havalimanına gitti. Yetkili, Esad’ın basın danışmanı Buthaina Shaaban’ı konuşma yazmak için evine çağırdığını ancak Shaaban’ın eve gittiğinde kimseyi bulamadığını aktardı. 

Reuters, şu anda Moskova’da olduğu düşünülen Esad’a ulaşamadığını, Esad’ın yakın çevresinden yetkililerin de aralarında olduğu 14 kaynaktan büyük bir kısmının ise kimliklerinin paylaşılmasını istemediğini bildirdi.  

‘Kardeşinin de “çıkış planından” haberi yokmuş’

Kaynaklardan üçünün verdiği bilgiye göre, Beşar Esad, Suriye’den ayrılarak Rusya’ya gideceğini aynı zamanda komutan olan küçük kardeşi Mahir Esad’a da söylemedi. Kaynaklardan biri ise Mahir’in önce Irak’a, ardından Rusya’ya bir helikopter uçurduğunu kaydetti. İddiaya göre, Esad, anne tarafından kuzenleri Ehab ve Eyad Makhlouf’u da Şam’ın düştüğü saatlerde arkasında bıraktı. İki isim, karayoluyla Lübnan’a gitmeye çalışsa da cihatçı gruplar iki kuzeni ‘pusuya düşürdü’. Buna göre, Ehad vurularak öldürülürken, Eyad yaralandı. Ehad’ın ölümü resmi olarak doğrulanmadı; Reuters da bu bilgiyi bağımsız kaynaklardan teyit edemediğini bildirdi. Esad’ın kendisi ise 8 Aralık’ta uçakla Şam’dan kaçtı. 

Buna göre, Esad, önce Rusya’nın Suriye’nin Lazkiye kentindeki Hmeimim hava üssüne gitti, oradan da Moskova’ya uçtu. Dört kaynak, Esad’ın eşi Esma Esad ile üç çocuklarının halihazırda onu Moskova’da beklediklerini söyledi. 

‘Esad, BAE’YE sığınmak istiyordu’

Reuters’a konuşan kaynaklara göre, Rusya ve İran, Esad’a ülkeden ayrılmasından birkaç gün önce kendisi için ‘askeri bir kurtarışın’ olmayacağını net bir şekilde ifade etti. İki üst düzey İranlı yetkiliye göre, Esad, Tahran yönetiminden Suriye’ye asker konuşlandırmasını ise hiç istemedi. Kremlin ve Rusya Dışişleri Bakanlığı, konu hakkında yorumda bulunmayı reddederken, Reuters, İran Dışişleri Bakanlığı’na yorum için henüz ulaşılamadığını aktardı. 

Habere göre, Esad, seçeneklerinin tükenmesi üzerine, ‘düşüşünün kaçınılmaz olduğunu’ kabul etti ve ülkeden ayrılmaya karar verdi. Esad’a yakın üç isim, Esad’ın esasında Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) sığınmak istediğini, ancak BAE’nin uluslararası tepkiden korkarak bunu reddettiğini belirtti. BAE hükümeti ise bu iddialara yanıt vermedi. 

Habere göre, askeri olarak duruma müdahale etmeye isteksiz olan Moskova, ‘Esad’ı bırakmaya ise hazırlıklı değildi’. İki bölgesel yetkiliye göre, 7 Aralık'ta Katar’ın başkentindeki forum için Doha’da olan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Esad’ın güvenliğini sağlama yönündeki diplomatik çabalara öncülük etti. İddiaya göre, Lavrov, Esad’ın güvenli bir şekilde Rusya’ya çıkışının sağlanması için Türkiye ve Katar’dan HTŞ ile bağlantılarını kullanmasını istedi. Batılı bir güvenlik kaynağı, Lavrov’un Esad’ın Suriye’den güvenli bir şekilde ayrılması için ‘yapabileceği her şeyi’ yaptığını söylerken, üç kaynak ise ‘Katar ve Türkiye’nin Esad’ın çıkışını kolaylaştırmak için HTŞ ile düzenlemeler yaptığını’ ileri sürdü. 

Türkiye Dışişleri Bakanlığı kaynakları, Esad’ın ülkeden kaçarken Türkiye hava sahasını kullanmadığını bildirmişti. İddiaya göre, Moskova, aynı zamanda, içinde Esad’ın olduğu Rus uçağının Suriye hava sahasından ayrılırken durdurulmaması veya hedef alınmaması için komşu devletler ile de koordinasyon içindeydi. Katar Dışişleri Bakanlığı yorum talebine yanıt vermezken, Türkiye hükümetinden bir yetkili, Rusya’dan Esad’ın uçuşu için Türkiye hava sahasının kullanılması için herhangi bir talebin gelmediğini belirtti. Yetkili, Ankara’nın Esad’ın kaçışını kolaylaştırmak için HTŞ ile çalıştığı iddiaları hakkında ise konuşmadı.