Aleksander Kerenski’yi bilir misiniz?

Devrime doğru hızla yol alan Rusya’da en önemli isimlerden biridir 1881 doğumlu Kerenski. Sosyalist Devrimci Partisi üyesiydi, cerbezeli bir hatipti. Avukat olarak Çar’ın hapishanelerine düşen devrimcileri savundu. 22 Temmuz ile 7 Kasım 1917 tarihleri arasında Rusya Geçici Hükümeti Başkanı olarak görev yaptı.

Vladimir İliç Lenin, sonradan ‘Ekim 1907 devrimi’ diye adlanacak darbeyle onun yönetimine son verdi.

Kerenski’nin başbakanlığı sadece üç ay sürmüş oldu.

Herhalde anladınız: Bana bu eski olayı Suriye’de oluşan ‘geçici yönetim’ hatırlattı.

Başka benzer gelişmeler son 15 yılı kapsayan dönemde de görüldü.

Libya’da, Tunus’ta, Mısır’da…

Listeye, bir öncü örnek olarak, 2003’te Saddam’ın devrilmesi sonrası Irak da eklenebilir.

Her birinde, ilk oluşan hava ve o havanın ürünü olan hemen hepsi ‘geçici’ olabilmiş ilk yönetimler, bugün yerlerinde yok.

Mısır’da, hareketlenme, halkın devrimci iradesini siyasi alana yansıtmıştı, ancak ardından meydana gelen darbe ile yerini askeri yönetime bıraktı.

Tunus’taki Nahda Hareketi liderleri şimdi cezaevlerinde…

Libya’da ve Yemen’de iç-savaş devam ediyor…

Arada Ortadoğu dengelerini değiştiren bir başka siyasi gelişme yaşandı. Körfez ülkeleri büyük çoğunluğuyla ‘İbrahim Mutabakatı’ adı verilen İsrail ile yakınlaşma süreci içerisinde yer aldılar.

Ortadoğu’nun en temel sorunu olan *‘Filistin sorunu’*nun mahiyeti değişti; uluslararası camianın üzerinde birleştiği ‘iki devletli çözüm’ İsrail’in saldırgan tutumuyla rafa kaldırıldı.

Suriye’de 60 küsur yıllık Baas rejimi yıkıldı ve ülkeyi 2000 yılından beri yöneten Beşşar Esad Moskova’ya kaçtı; fakat bunun hemen öncesinde Hamas ve Hizbullah örgütlerine büyük darbeler indirildi.

Bu genel tabloya bakarak özele değgin soruyu sorabiliriz: Suriye’de bundan sonra ne olabilir?

Genel kanaatin “Baas gitti ve Beşşar defoldu ya, bundan iyisi Şam’da kayısı” olduğunun farkındayım. Beklentiler çok olumlu. Geçici hükümet oluşturuldu ve başına kapsayıcı özelliklere sahip - Kerenski gibi- biri getirildi. Devrimin lideri bilinen Ahmed eş-Şaraa -ya da kod adıyla Ebu Muhammed el-Golani- ülkenin bütününün kabulüne mazhar olabileceğini düşündüğü vaatlerde bulunduğu gibi, geçmişine bakarak kendisine güvenemeyecek ülkelere de teminatlar veriyor…

Ilımlılık teminatı…

Hatta “Suriye’ye yabancı müdahale için herhangi bir gerekçe bulunmuyor… İsrail ile çatışma halinde değiliz” türü mesajlar bile veriyor… İran karşıtlığında, Hizbullah sevmezlikte buluşabileceği geniş bir uluslararası ittifak olduğunun da bilincinde el-Golani…

Kerenski de devrim ateşinin ortalığı kasıp kavurduğu Rusya’da, bazı özellikleri sebebiyle, ilk başlarda ‘ideal çözüm’ gibi göründüğü için başbakanlığa getirilmişti.

Rusya’da neler yaşandığını Wikipedia’dan aktarayım:

“Temmuz'da geçici hükümetin yeniden düzenlenmesi zorunluluğu doğunca, katı siyasi inançları bulunmayan ve dramatik konuşma becerisiyle halkın geniş desteğini sağlayabilen Kerenski başbakan oldu. Ancak bu göreve geldiğinde daha radikal bir tutum sergileyen ve tüm devrimci hareketi sindirmeye çalışan Kerenski yasaklarla dolu bir dizi kararname çıkardı. Kerenski'nin başbakanlığı döneminde uygulanan bazı yasaklar şunlardır:”

• Hükümetten izinsiz bildiri yayınlanması yasaklandı.
• Bolşeviklere ait matbaa basılarak Pravda gazetesinin yayımı yasaklandı.
• Lenin hakkında idam kararı çıkarıldı.
• Troçki ve diğer Bolşevik liderler tutuklandı.

Kısa süre sonra general Lavr G. Kornilov'u başkomutanlıktan uzaklaştırıp bu görevi de üstlenince (Ağustos 1917) ılımlıları ve subayları karşısına aldı. Aynı zamanda köklü sosyal ve ekonomik dönüşümlerin gerçekleştirilmesini reddederek ve kişisel iktidarını kurmaya yönelerek sol kanadın da güvenini yitirdi.

Ağustos ayında Kornilov devrimci hareketlenmenin Rus ordusunu tehlikeye soktuğunu düşünerek darbe gerçekleştirmeyi planladı. Kornilov darbe amacıyla birliklerini cepheden Sankt Peterburg'a gönderince Kerenski tarafından görevinden alındı. Darbe girişiminden korkan Kerenski en önemli siyasi güç olan Bolşeviklerden yardım istedi. Kornilov Bolşeviklerin büyük şehirlerde oluşturduğu savunma hattı karşısında başarısız oldu. Bu darbe girişiminden sonra, Bolşevikler daha da güçlendi.”

Lenin öyle iktidara geldi.

Tarih hep tekerrür edecek değil tabii; Suriye’de neler yaşanacağını yine de bu gözle izleyeceğim.

Son bir not: Kerenski 1970’de öldü… ABD’de…