Hafta sonu bir günümüzü Ankara Etnografya Müzesi’nde geçirdik. Müzede bir bölüm, ilkelinden nispeten gelişmişine, silahlara ayrılmış. Bir yanda kılıçlar, kalkanlar var, diğer yanda tüfekler…

Gezerken dilime Köroğlu’na söylettirilen şiirin “Tüfek icat oldu mertlik bozuldu” mısrası takıldı.

Günümüzde tüfek ne ki… İsrail Gazze’de, Lübnan’da ve ‘düşman’ bellediği neresi varsa orada, çok daha etkili bir silah kullanıyor: Yapay zeka…

Daha doğrusu yapay zeka ürünü bir program: ‘Lavender’…

Gazze’de İsrail saldırılarında hayatını kaybedenlerin sayısı 40 bini geride bıraktı, 50 bine yaklaşıyor. Aralarında hastane ve okulların da bulunduğu binalara, evlere, okullara, pazar yerlerine düşüyor akıllı füzeler ve kadın-çocuk-yaşlı ayırt etmeksizin Filistinli öldürüyor.

Atılan bu akıllı füzeler, yapay zeka ürünü Lavender programının listesinde ‘düşman’ olarak belirlenmiş Hamas üyelerini hedef alıyor aslında.

Lavender Gazze’de 37 bin Hamas mensubu tespit etmiş. Yapay zeka o kişilerin gidip geldiği yerleri, temasta bulunduğu kişileri belirlemiş. Hedef seçilmişlerden herhangi biri harekete geçtiğinde, Lavender ilgili birimi uyarıyor ve atılan bomba o kişiyi hedef alıyor.

Uyarma ve vurma 20 saniye sürmüyor.

Sadece hedef değil, bu arada onlarca Filistinli de can veriyor…

Nobel ödülleri açıklanmaya başlandı ve fizik ödülü ‘yapay zeka’ konusunda ilk çalışmayı yapan iki bilim insanına verildi. Ödülün kendisine verildiğini öğrenince, Prof. Geoffrey Nilton, Nobel komitesini arayıp “Bunun kullanımının kötü sonuçları olabilir, kontrol dışılığa kayılabilir” uyarısında bulunmuş

… Yaptığından pişmanmış çünkü…‘Kötüye kullanım’ örneği İsrail’in Lavender programı; onun da son kötü örneği, kim bilir kaç kat yer altında bulunan sığınağına atılan füzeyle öldürülen Hasan Nasrallah… [Netanyahu, Hamas’ın yeni lideri Haşim Safiyeddin’i de öldürdükleri iddiasında.]

Son yıllarda birbiri peşi sıra işlenmiş suikastlardan da ‘Lavender’ kokusu almak mümkün… [Lavender Türkçede lavanta anlamında.]

İngiliz iç istihbarat teşkilatı MI5’ın başkanı Ken McCallum, Londra’da, terör karşıtı operasyonları yöneten merkezde (CTOC), ülkesine yönelik tehditlere dair bir konuşma yaptı dün. Teröre karşı beş ülke işbirliği yapmaktaymış; bunu da açıkladı.

‘The Five Eyes’ adını taşıyan kurumsal işbirliğinde birleşen beş ülke şunlar: ABD, İngiltere, Avustralya, Yeni Zelanda ve Kanada…

“İsrail’i neden aralarına almamışlar?” diye düşünmeden edemedim. Belki farklı bir zeminde altılı işbirliği de vardır.

McCallum uzun konuşmasının sonuna doğru ‘yapay zeka’ konusuna da değiniyor: “Bilgi seli arasında tehditleri tespit etmek için yapay zekayı yasal ve etik bir şekilde kullanıyoruz. Bulut teknolojisi, hayati bilgilere daha hızlı erişmemizi sağlıyor. Gelişmiş gizlilik artırıcı teknikler, her iki tarafın da gerektiğinden fazlasını paylaşmadan özel sektörle iş birliği yapmamıza olanak tanıyor.”

Bilim insanları ve teknoloji uzmanları bu yıl ve ötesinde istihbaratta kilit rol oynayacaklarmış…

Herhalde İsrail’in Lavender programına benzer bir programı İngilizler de kullanacak.

Belki kullanıyorlar da.

Önceden belirlenmiş hedefleri yok etmeye yarıyan programı etik ve uluslararası hukuk kurallarına aykırı olarak kullanıyor İsrail.

Lavender’in varlığını kapsamlı bir araştırma sonucu paylaşan 972 Magazine’e göre, etrafında başkaları bulunduğu ve nsan kaybının olağanüstü fazla olacağı bilindiği halde, hedefin üzerine yok etme amaçlı akıllı füze gönderilmesinin uluslararası hukuka aykırı olduğunu İsrail komuta kademesi biliyor…

Uluslararası hukuk hiçe sayılarak gönderiliyor akıllı füzeler hedeflerin üzerine…

Buradan çıkan sonuç, konunun açığa çıkması sonrasında, Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’nın, yargılamakta olduğu Netanyahu ve diğer İsrailli sorumlular arasına, İsrail ordusunun üst düzey komutanlarını da dahil edebileceği…

İngiliz Guardian gazetesi, İsrail’in bir hedefinin de, Netanyahu’yu yargılayan Uluslararası Adalet Divanı olduğunu ısrarla ileri sürüyor

Özellikle de Uluslararası Adalet Divanı’nın başsavcısı Karim Khan’ın…

Sonunda bir grup avukat, gereği için, Uluslararası Adalet Divanı’na ev sahipliği yapan Hollanda devletine resmen başvurmuş…

Lavender’in hedefleri Ortadoğu dışına da taşarsa şaşırmayalım.

Yapay zeka kendisini yenilemekle meşgul yeni dünyada, günlük kullanımda vaktiyle tüfeğin yaptığından daha fazla canlar yakacağa benziyor.

Mertlik kaldı mı zaten?